İÇ MİMARİDE RENKLERİN DUYGULAR ÜZERİNE ETKİSİ

Işığın varlığında hayat bulan her renk bizde farklı hissiyatlar uyandırır ve duygularımızla iletişime geçer. Tıpkı soyut bir tablonun üzerindeki renklerin bizde farklı duyguları çağrıştırması gibi; bir binanın ve odanın renkleri de insan duygularını derinden etkileyebilir. Bireyler, çeşitli deneyimleri sonucunda belli renklere belli duygular yükleyebilirler.

Renkler; aktif, pasif ve nötr olmak üzere üç gruba ayrılır.
Nötr renkler siyah, beyaz ve gri tonlarıdır. Bunlar genelde aktif ve pasif renklerle denge yaratmak ve o renklere farklı anlamlar yüklemek için kullanılırlar.
Aktif renkler, pasif renklere oranla daha parlaklardır. İnsan zihnini harekete geçirirler. Güçlü, dinamik renkler olarak algılanırlar.
Pasif renkler ise aktif renklere göre ton olarak düşüktür; sakinlik, konsantrasyon, konfor, huzur gibi etkiler sağlarlar.

Mavi

Dünya’da görünürlüğü bakımından en yaygın renklerden biridir. Mavi bize her daim bereket ve bolluk getirmiş bir renk olarak tanımlanabilir. İç mekanlarda kullanıldığında insanlar üzerinde sakinlik ve huzur etkileri bırakır. Güven, samimiyet ve huzuru temsil eder, yatıştırıcı olduğuna inanılır. Ayrıyeten mavinin tansiyonu düşürdüğü ve kan akışını yavaşlattığına dair inançlar da mevcuttur. Nazar boncuğunun mavi taşlı olmasının nedeni de bu sebeplerdendir. Batı’da bu etkisi nedeniyle intiharları azaltmak için köprü korkulukları maviye boyanmıştır. Başka bir etkisi de otoriter bir havası olması ve verimlilik sağlamasıdır. Yapılan bir araştırmada, Amerika’da bir ilkokulun duvarları turuncu renkten maviye boyanarak öğrenciler üzerindeki etkisine bakılmıştır. Öğrencilerin notlarında artış yaşandığı ve daha verimli dinlendikleri gözlenmiştir. Mavi, yeme içgüdüsünü azaltan bir renktir. Bu nedenden ötürü fast food zincirleri, restoranlarında mavi rengini tercih etmezler.

Kırmızı

İlk bakışta tehlike ve korkuyu akla getiren kırmızı, mekan kurgusunun en baskın renklerindendir. Sıcaklık, tutku ve heyecan hissettirir. Rengin kullanımı ve mekanın nasıl düzenlendiği, rengin tam olarak nasıl algılandığını belirleyebilir. Bordo tonları boğucu ve baştan çıkarıcı olarak algılanabilirken, parlak neon kırmızı tonları arkadaş canlısı bir izlenim bırakır. Kırmızı rengi iştah açar. Bu nedenden ötürü dünyadaki pek çok gıda sektörü kırmızı rengini kullanır. Kırmızı, doğa içinde en dikkat çekici renklerden birisi olmasına rağmen, uzaktan çok fark edilen bir renk değildir. İnsanlar, zaman algısını azaltan bu renge sahip olan mekanlarda zaman kavramını kaybetmeye başlar ve uykusuzluğa kapılırlar. Bu yüzden tüm gece kulübü, bar türü gece mekanlarında kırmızı fonları kullanılır. 

Turuncu

Turuncu dengeli bir renktir. Canlı ve enerjik bir renk olmakla beraber, samimi ve dikkat çekicidir. İç mekanda turuncu kullanımı çok artırılırsa çocuksu bir izlenim bırakabilir. Bu yüzden diğer renklerle olan dengesi çok önemlidir, yanlış kullanım durumunda başarısız bir etki bırakabilir. Çabuk dikkat çeken bir renk olan turuncu, kişilere kapıdan içeri girdikleri anda rahat hissettirir. Sarı ve kırmızı bileşimi olan turuncu, yaratıcılığın tetiklendiği; ofis, stüdyo, okul gibi alanlarda tercih edilir.

Sarı

Sarı rengi, en parlak ve en fazla enerji veren renktir. İnsanlar için mutlu, canlı, uyarıcı etkisi vardır. Koyu tonları antik duygusu verirken; çocuklar arasında gerçek sarı renkteki tasarımlar popülerdir, kreşlerde ve okullarda çokça tercih edilir. Enerji ve pozitifliğin istenildiği her yerde kullanılabilir. Samimi ve arkadaş canlısı bir etkisi vardır. Sarı, tek başına kullanıldığı zaman gelip geçicilik hissiyatı verebilir; siyah ile kullanıldığı zaman tehlike anlamı taşır. Bu yüzden bilinçaltımızda sarı hala ciddi bir uyarıcı görevi görmektedir. Bir iç mekanda fazla kullanılırsa insanı rahatsız edebilir ve görsel olarak yorucu bir etki bırakabilir, dikkatli kullanılması gerekir. Sembolizmde sarı; geçiciliği ve ölümü hatırlatır. Yapılan araştırmalarda sarı odalarda çocukların daha çok ağladığı, büyüklerin daha sinirli oldukları tespit edilmiştir.

Yeşil

Mimari için sıra dışı ve yatıştırıcı bir etkisi olan yeşil rengi doğanın rengidir, barışçıl bir izlenim bırakır. İç mekanlarda, özellikle çocuk odalarında kullanılması, çocuğun hayal gücünün gelişmesini destekler. Büyümeyi ve yeni bir başlangıcı temsil eder. Dengeleyici ve gençleştirici etkiye sahiptir. Denge ve harmoniyi temsil eden tasarımlarda da kullanılabilmektedir. Batıda büyük otel mutfaklarında aşçıların yaratıcılığını arttırmak için duvar rengi olarak tercih edilebilir. Açık yeşil, beyaz ile beraber kullanıldığında steril bir ortam ifade eder, bu sebeple kliniklerde tercih edilen bir renktir.  

Mor

Antik dönemlerde boya olarak mor nüansını elde etmek sadece salyangozlardan çıkarılarak mümkün olduğu için, kraliyet aileleri ve soylular tarafından karşılanabilen bir lüks olmuştur. Soyluluk, asalet, yaratıcılık, bolluk ve lüksü içerisinde barındırır. Bu durum günümüzde mor renginin hala lüks ve zenginlik göstergesi olmasına sebep olmuştur. Lavanta gibi morun daha açık tonları ise romantizm ile çağrışım yapmaktadır. Akılda kalıcı ve benzersiz bir atmosfer yaratabilir.

Baker-Miller Pembesi

Pembenin özel bir tonudur. İsmini insan psikolojisi üzerinde yapılan deneyin yöneticisinden almıştır. Baker Miller pembesi olarak geçen pembenin sakinleştirici, dirençsiz bırakan bir etkisi vardır. Yapılan gözlemlerde hapishanede kullanılan pembe rengine maruz kalan hükümlülerin saldırgan davranışlarının bittiğini ortaya çıkartmıştır. Halen bazı hapishanelerde kullanılır.

Siyah

Siyah rengi tasarımlarda zemin olarak kullanıldığı zaman zarafet, modernlik, hırs, güç ve tutkuyu temsil eder. Bizde ve batıda matemi simgeleyen siyah rengi Japonya’da mutluluğun simgesidir. Siyah mekanlar derin ve düşünceli bir etki yaratır. Bazen ise hoşnutsuzluk hissini de beraberinde getirebilir. Mimaride siyah ahşap ile kullanıldığında rustik bir hava yakanabilir.

Gri

Gri, diplomatik ve ağır bir renktir ama bunun yanı sıra gözümüzün en rahat ayırt ettiği renktir. Soğukluğu, düzlüğü ve durağanlığı temsil eder. Ortama ve insanlara mesafe koyar. Bu nedenle, Devlet dairelerine baktığımızda grinin ağırlıkla kullanıldığını görürüz. Kasvetli bir renk gibi görüldüğü için yaratıcılığı da olumsuz yönde etkilediğini söyleyebiliriz.

Beyaz

Sade ve temizlik hissinin en büyük öncüsü beyaz, modern mimarlığın da olmazsa olmazı. Beyaz, kişilerin yaptıkları işlere odaklanmalarına yardımcı olur. Renkler her zaman mimari yapılarda ve tasarımlarda büyük bir güce sahiptir. Düz mekanlara sadece renkli ışıklarla çok farklı bir hava katılabilir. Renkler kullanıldıkları malzemelerle ve yüzeylerle bu gücü daha da ileriye taşıyabilir. Modern mimariye baktığımızda beyaz duvarların yaygınlığını açıkça görebiliriz. Saflığı, temizliği temsil etmesinin yanı sıra tüm renkler ile olan uyumu sebebiyle sıkça tercih edilir. Dış duvarlarda tercih edildiğinde dramatik etkiyi de artırır. İç duvarlarda tercih edildiğinde ise insanları dinamik ve dinç hissettirir. Ayrıca iç mekanların daha aydınlık ve ferah görünmesi için tavanlarda da genellikle beyaz tercih edilir. Renkler bizlere birçok duyguyu hissettirir. Bu nedenle beyazın her renk ile olan uyumunu düşündüğümüz zaman bütünsel tasarım içinde olan önemini anlayabiliriz.